Blauwe maandag 20 Januari 2014

Moeite met opstaan vanochtend? Tandpasta op je witte blouse? Over de chinchilla gestruikeld? Al gescholden voor het ontbijt? De binnenkant van de autoruiten moeten krabben? Ik hoor het al; gevalletje blauwe maandag! Wees gerust, het ligt niet aan u. De derde maandag in januari is namelijk DE depressiefste dag van het jaar. Althans... Dit beweert 'men'?

Waar komt het gezegde een blauwe maandag  vandaan? 



Wanneer je wil uitdrukken dat iemand iets maar voor een korte periode gedaan heeft, kun je stellen dat iemand iets ‘een blauwe maandag’ gedaan heeft. Deze uitdrukking bestaat al lang in de Nederlandse taal. Taalkundigen zijn het niet eens over de herkomst ervan zodat er veel verschillende theorieën de ronde doen.

De vader van 'DE blauwe maandag' is de Britse psycholoog Cliff Arnall. Aan de hand van een naar eigen zeggen wetenschappelijke formule kwam hij in 2005 tot de conclusie dat we ons precies vandaag op ons 'allermistroostigst' voelen. Op deze dag zouden mensen zich het meest treurig, neerslachtig of weemoedig voelen. Dit zou te maken hebben met het mislukken van goede voornemens, dat de vakanties ver weg lijken, de dagen nog donker zijn en is de maandag voor veel mensen als eerste dag van de werkweek uitzichtloos lijkt. Arnall werd in academische kringen overladen met kritiek, maar desondanks wijdden veel grote kranten en andere media jaarlijks kritiekloos aandacht aan het fenomeen. Er werd zelfs gesproken van een commerciële stunt. Blablabla of niet; mensen kunnen dit blauwe maandag fenomeen gebruiken als excuus om verantwoordelijk om te gaan met hun leven. Food for thought?!

(De formule zou bestaan uit: De W die een maat voor het weer is, D voor de schulden, d voor het maandelijkse salaris, T voor hoe lang geleden het kerst was, Q staat voor hoe goed men nog de goede voornemens volhoudt, M voor het motivatieniveau en N voor het gevoel om actie te ondernemen. Er wordt niet aangegeven wat de eenheden van de variabelen zijn.)

Verschillende theorieën over de herkomst van 'EEN blauwe maandag' Veel spreekwoordenexperts hebben zich gebogen over de herkomst van de uitdrukking 'een blauwe maandag' en dan vooral over waarom voor 'maandag' gekozen is en niet voor een andere dag in de week. Er bestaat wel overeenstemming over het  woord 'Blauw' in de uitdrukking. 'Blauw' had vroeger namelijk ook de betekenis van 'onbetekenend' of 'nietig'. Oorspronkelijk betekende ‘een blauwe maandag’ dus een dag waarop weinig belangrijks gebeurde. De vraag blijft waarom voor de maandag is gekozen en niet voor een andere dag. Dit heeft tot verschillende speculaties geleid.

F. A. Stoett, één van de bekendste Nederlandse spreekwoordenexperts, meent dat de uitdrukking is afgeleid van de oorspronkelijke uitdrukking ‘blauwmaandagen’. Dit waren volgens Stoett maandagen waarop niet gewerkt hoefde te worden en die als feestdagen werden beschouwd. Maar er zijn meer verklaringen voor de uitdrukking. Zo menen sommigen dat de ‘blauwe maandag’ van oorsprong de maandag voor de katholieke vastentijd was. Op deze maandag werden altaars en beelden in de kerk namelijk met blauwe doeken bedekt. Stoett trekt deze verklaring echter in twijfel.

Gilden Anderen zien een verband met de gilden. Toen de gilden in de middeleeuwen nog een belangrijk onderdeel van het maatschappelijke leven waren, bestond er ook een feestdag van de gilden. Op deze maandag werden ook blauwe doeken in de kerk gehangen en hoefden mensen niet te werken, waardoor een ‘blauwe maandag’ langzaam de huidige betekenis zou hebben gekregen.

Dronkenschap Er zijn ook mensen die menen dat ‘blauw’ een andere betekenis voor ‘dronken’ was. Mensen die in het weekend dronken waren, zouden op maandag het liefst vrij nemen om van hun dronkenschap bij te komen. Dit zou dan hebben geleid tot de huidige betekenis van de uitdrukking ‘een blauwe maandag’.

Wol verven Verder is er nog een theorie die te maken heeft met het verven van wol. Vroeger werd wol blauw geverfd door het allereerst met een gele vloeistof te besprenkelen. Vervolgens werd de wol in menselijke urine gedoopt, waarna het werd opgehangen om te drogen. Doordat de wol werd blootgesteld aan zuurstof in de lucht kreeg het een blauwe kleur. Dit gebeurde vroeger altijd op maandag, zodat de wolververs op maandag niet veel te doen hadden. Hier zou dan de uitdrukking vandaan komen.

Uiteindelijk zijn al deze theorieën over de herkomst van ‘een blauwe maandag’ nog steeds omstreden en is dus niet duidelijk waar de oorsprong van de uitdrukking ligt. De vraag rijst of er ooit overeenstemming over de herkomst van de uitdrukking zal komen.    

---